Cykl "Ballad i romansów" ukazał się drukiem w 1822 r. w tomie Poezji Adama Mickiewicza, wydanym w Wilnie. "Ballady i romanse" uznawane są za manifest polskiego romantyzmu. Utwory wchodzące w skład cyklu opierają się na ludowych wierzeniach, są opowieścią o niezwykłym świecie romantycznej wyobraźni, sięgającym do ludowych korzeni - legend, baśni i pieśni, a także stanowią wyznacznik cech gatunkowych, który utrwalił się w późniejszych epokach.

Miłość nie wybiera - dopada wszystkich bez względu na status społeczny, płeć, kolor skóry czy wiek. I o ile dzisiaj te kryteria zwykle już nie są żadną przeszkodą w zawieraniu związków, jeszcze pod koniec XIX wieku pochodzenie mogło stanąć zakochanym na drodze do szczęścia. Czy historia mezaliansu mogła skończyć się dobrze? Odpowiedź zawiera książka Elizy Orzeszkowej - "Nad Niemnem". "Nad Niemnem" to w istocie historia miłości dwojga młodych, pochodzących z różnych światów ludzi. Justyna to piękna, mądra szlachcianka, którą po represjach władz carskich wobec jej najbliższej rodziny wir historii rzucił do dworku w Korczynie. Wraz z ojcem zamieszkuje u wuja i jego żony w zamian za pomoc w prowadzeniu gospodarstwa. Jan to przystojny i pracowity chłop pochodzenia szlacheckiego z Bohatyrowicz, który zarabia na życie pracą własnych rąk. Podczas powrotu wozem do domu poznaje Justynę, która zwraca uwagę na jego cudny głos i śpiewaną przez niego pieśń... Tak zaczyna się znajomość, której losy będziemy śledzić aż do ostatniej strony. Uczucie Jana i justyny, zanim na dobre rozkwitnie, już będzie wystawione na próbę: w Korczynie zjawia się bowiem dawny ukochany Justyny, któremu obecność żony przy boku nie przeszkadza w adorowaniu i uwodzeniu dziewczyny. Jan również przyciąga uwagę kobiet, zwłaszcza Jadwigi - sąsiadki, która od lat kocha się w młodym Bohatyrowiczu i próbuje zdobyć go dla siebie. Czy skutecznie? Zarówno Justyna, jak i Jan szanują tradycje i znają wartość pracy. Kochają przyrodę. Jan często pływa łódką po Niemnie, czasem towarzyszy mu Justyna, odkrywając tajemnicę jego wędrówek. Ich relacja rozwija się powoli: najpierw stają się przyjaciółmi. Ale czy w ogóle mogą się pokochać, skoro ich związek byłby mezaliansem? Czy dobrze urodzonej pannie wypada związać się z kimś tak ubogim jak Jan? [lubimyczytac.pl]

Dom mieszczański z przełomu wieków. Pani Dulska nawet nie przypuszcza, że coś może zakłócić jej spokojną, sytą, kołtuńską egzystencję. Mocną ręką dzierży ster domowych rządów. Tymczasem syn, Zbyszko Dulski, usiłujący wieść żywot młodopolskiego cygana, nieprzyjemnie ją zaskakuje. Być może wkrótce pani Aniela zostanie babcią. Czy miasto weźmie na języki rodzinę, w której syn ożenił się ze służącą? Czy pani Aniela zdoła utrzymać skandal w tajemnicy? Jak rozwiąże się sprawa Hanki, którą w domu Dulskich pozbawiono złudzeń co do ludzkiej uczciwości i prawości?